Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – odpowiedzialność członków zarządu

Mateusz Wojciechowski

Prezentowany artykuł dotyczyć będzie odpowiedzialności członków zarządu określonej w art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Przepis ten powinien być bardzo dokładnie znany każdemu członkowi zarządu, albowiem jego prawidłowe zrozumienie może uchronić go przed wieloma stresującymi sytuacjami. Jak już pisałem na łamach Gifts Journal, wspólnicy w spółce z o.o. ustanawiają zarząd, gdyż mają kapitał, który chcą zainwestować, ale nie mają czasu na prowadzenie spółki. Celem przytoczonego poniżej przepisu jest ustanowienie odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki w sytuacji nieprawidłowego prowadzenia spraw spółki, zatem przepis ten ma motywować zarząd do dbania o spółkę. Dlatego też, jeżeli osoba trzecia proponuje Tobie czytelniku, abyś został członkiem zarządu w spółce, sprawdź w pierwszej kolejności kondycję finansową tej spółki.

Artykuł 299 k.s.h. zawiera cztery paragrafy o następującej treści: „§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. § 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. § 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu. § 4. Osoby, o których mowa w § 1, nie ponoszą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji”.

Na podstawie powyższego przepisu należy przyjąć, iż członkowie zarządu będą odpowiadać majątkowo wtedy, jeśli ziszczą się następujące przesłanki: wystąpi szkoda, będzie istnieć zobowiązanie spółki z o.o., dojdzie do bezskuteczności egzekucji z majątku spółki i wystąpi związek przyczynowy między szkodą a niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. W uproszczeniu można przyjąć hipotetyczną sytuację: wierzyciel pozywa spółkę o zapłatę kwoty 5 tys. zł, następnie wygrywa sprawę i uzyskuje tytuł wykonawczy przeciwko spółce, wnosi do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji, ale w toku postępowania egzekucyjnego okazuje się, że spółka nie posiada majątku i w konsekwencji komornik wydaje postanowienie o umorzeniu egzekucji z uwagi na bezskuteczność egzekucji. W takim przypadku wierzyciel będzie mógł skorzystać z dobrodziejstwa art. 299 k.s.h. i pozwać członków zarządu, chyba że zajdą okoliczności wyłączające ich odpowiedzialność wskazane w tym przepisie.

Do opisanej powyżej sytuacji należy poczynić kilka dodatkowych uwag. Bezskuteczność egzekucji musi odnosić się do całego majątku spółki. Nie może być zatem tak, że egzekucja zostanie skierowana tylko do rachunku bankowego, jeżeli spółka posiada jeszcze maszyny. Ze wszczęciem egzekucji przeciwko spółce nie należy także zwlekać. W przypadku, gdy wierzyciel uzyska dokument potwierdzający bezskuteczność egzekucji, ale członkowie zarządu wykażą, że gdyby wszczął on egzekucję wcześniej, to uzyskałby zaspokojenie, wówczas zarząd uwolni się od odpowiedzialności. Odpowiedzialność ponosi każdy członek zarządu, nawet ten, który jest jednocześnie wspólnikiem w spółce.

Przywołany przepis wskazuje także na okoliczności, w których członkowie zarządu mogą uwolnić się od odpowiedzialności. Najbardziej oczywistą okolicznością wyłączającą odpowiedzialność jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Jednakże musi to nastąpić we właściwym czasie. Ocena właściwego czasu jest dość sporna i sądy różnie ją oceniają, tym niemniej przyjmuje się w większości przypadków, że prawidłowym jest odwołanie się do przepisów ustawy Prawo upadłościowe. Zgodnie z nimi wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zostać złożony przez dłużnika w terminie 30 dni od zaistnienia podstawy upadłości. Członek zarządu będzie także wolny od odpowiedzialności, jeśli udowodni, że w czasie, gdy pełnił funkcję członka zarządu, nie było podstaw do złożenia takiego wniosku.

Z uwagi na zakres niniejszego opracowania nie sposób odnieść się do wszystkich aspektów związanych z art. 299 k.s.h. Niniejszy artykuł winien być zachętą dla członków zarządu do zgłębienia tej jakże ważnej dla nich kwestii.

Radca Prawny Mateusz Wojciechowski

Kancelaria Radcy Prawnego

ul. Wrzosowa 7, 63-300 Lenartowice

tel. 537-978-473

Artykuł ukazał się w najnowszym wydaniu Gifts Journal Polska. Do pobrania TUTAJ